उपन्यासकार नजरराम महर्जनजुया झिगूगु उपन्यास “लसना” ब्वनाबलय्

उपन्यासकार नजरराम महर्जनजुया झिगूगु उपन्यास “लसना” ब्वनाबलय् 

– पूर्ण ताम्राकार

नेपालभाषा साहित्य ख्यलय् सुनानं परिचय बियाः च्वनेम्वाःम्ह छम्ह उपन्यासकार व बाखंच्वमिया नां नजरराम महर्जन खः । दकले न्हापां बाखं सृजनां नेपालभाषा ख्यलय् नजरराम महर्जनया पलाः न्ह्याःगु खः । वय्कःया च्वसां रचित न्हापांगु बाखं ‘पंगल’ (ने.सं.१०९१)या ‘सितु’ ल्याः ४२गूगुलिइ पिदन । थ्वयां लिपा मदिक्क धया थें बाखं च्वयाः थीथी साहित्य सम्मेलनय् ब्वति कायेगु व थीथी पत्रिकाय् बाखं पिथनेगु याना च्वनादिल । वय्कः लजगाःया क्रमय् ने.सं.१०९९दँनिसें ११२५दँतक्क वीरगञ्जय् च्वनादिल । वीरगञ्ज च्वना जःछि अतिकं व्यापारिक व्यस्त जीवनय् नं वय्कलं थःगु मांभाय् व साहित्य सेवाय् ई बिया तुं च्वन । वीरगञ्जया नेपालभाषा खलःया दुजः, छ्याञ्जे व नायः जुया भाषा सेवा यानादिल । थ्व अवधि हे वय्कया दकले न्हापांगु कृति “मिपुसा” उपन्यास ने.सं. ११०५दँय् पिदन । थ्व धुंकाः वय्कःया “बाखं दुनेया बाखं” बाखं मुना (ने.सं.१११०दँ) व “न्ह्यानाच्वंगु पलाः” (ने.सं. ११२४दँ) व “झ्वाः जुयावंगु स्वां” (ने.सं. ११२५दँ) नं वय्कः वीरगञ्जय् लजगाः याना च्वंबलय् हे पिदंगु कृति खः । थुकिं वीरगञ्जय् च्वंच्वना दीबलय् नं उपन्यासकार नजरराम महर्जनं नेपालभाषा व साहित्य सेवाय् सव्रिmय जुया न्ह्यचिलाच्वंगु खँ उलाः ब्यू ।

नजरराम महजनजुं दकले न्हापां बाखं रचना याना भाषा साहित्य ख्यलय् पिलूगु जूसां थौंकन्हे वय्कःया च्वसां उपन्यास रचनाय् हे यक्वं च्वन्ह्याः । उकिं थौंकन्हे वय्कः बाखंच्वमिकथं स्वयाः उपन्यासकारकथं अप्वः चर्चित । थ्व खँ थौंं तक्कया दुने बाखं सपूm छगू जक पिदंगु दुसा “न्ह्यानाच्वंगु पलाः” उपन्यास पिदनेधुंका दँय् छगू वा निगू तक्क नं उपन्यास पिदना गुंंगू उपन्यास पिदने धुंकुगूलिं उलाः ब्यू । नेपालभाषाय् उपन्यास साहित्य दुहाँ वःगु थौं ख्वीदँ दत थ्व अवधि ३२म्ह मयाक उपन्यासकारपिं पिदंसां उकि मध्ये बच्छि मयाक उपन्यासकारया छगू छगू जक उपन्यास पिदना च्वसा दित । नेपालभाषाय् औपन्यासिक लागा तब्याः व तःहाकः यायेत निरन्तर च्वसा न्ह्याकाच्वंपिं उपन्यासकारत थौं ल्हाः पतिचाय् ल्याः खायेत मगाः । थथे जूगुया मू हुनि छपु कविता, बाखं व निबन्ध च्वय् थें उपन्यासया रचना याये अःपू मजू । छगू उपन्यास च्वयेत धैर्यतापूर्वक दँ दँ ई बिइ मालेफु, तसकं मिहेनत यायेमाः । उकथं थौं उपन्यासया इतिहास तःहाकः यायेत उसि मचासे न्ह्यचिला मदिक्क च्वसा न्ह्याकाच्वंपिं मध्ये उपन्यासकारपिं मथुरा साय्मि व नजरराम महर्जन खः । मथुरा साय्मिजु “माकुगु विष” या प्यब्वः नापं याना न्हय्गू उपन्यास व नजररामजुया गुंगू उपन्यास पिदनेधुंकल । थ्वकथं नेपालभाषा औपन्यासिक ख्यः चकंकेगुलि वय्कःपिं निम्हसिगु नं तःजिगु योगदान दु । वय्कःपिन्त थुकिया कदर याना झीसं हने फयेमाः ।

उपन्यासकार नजरराम महर्जनजुया पिदने धुंकूगु गुंगूगु उपन्यासया अनुशीलन यायेबलय् छगूलि मेगु उपन्यासया विषयवस्तुइ भिन्नतां थाय् कयाच्वंगु खंकेफइ । थ्व व्रmमय् पंचायती शासन थें याःगु सामन्ती व्यवस्थाया विरोधय् संघर्ष व विद्रोह याये माःगु वाःचायेका संघर्ष यायेत प्रेरित याइगु कथावस्तुइ न्ह्यानाच्वंगु न्हापांगु “मिंपुसा” व प्यंगूगु “लिजला” उपन्यास धायेमाः । एस.एल.सी.या रिजल्टं डाक्टर वा इन्जिनियर जुइगु म्हगस फसं पुइकायंकुगुलिं खलासि जुयाः जीवन न्ह्याकाच्वंम्ह छम्ह सामान्य युवकया कथावस्तुइ आधारित निगूगु उपन्यास “न्ह्यानाच्वंगु पलाः” खःसा छम्ह नेवाः मिसां गैर नेवाः मिजंया दथुइ जुइगु मतिना, मिजंया चारित्रिक कमजोरीं याना मिसां कलकत्ताया सोनागाछीया रण्डिकोथी नारकीय जीवन हनेमाःगु बाखनय् आधारित स्वंगूगु उपन्यास “झ्वाः जुयावंगु स्वां” खः । थौंकन्हे युवा पुस्ता विदेशय् आखः ब्वंवनेगु व्रmमय् लिपा अन हे न्ह्यागुसां लजगाः याना सदाया नितिं अनया हे वासिन्दा जुया थःत जन्म ब्यूपिं मां–बौ, परिवार, देय् फुक्क ल्वःमंका छ्वयेगु व्यक्तिवादी प्रवृत्तिया विकास जुजुं वनाच्वंगु दु, थुकिं याना थःगु हे लाहिया थः कतः जुइगु व कतः थः याना बुराबुरी करुणा चाइपुसे च्वंक्क जीवन हनेमाला च्वनीगु थौंया यथार्थता व तसकं समसामयिक विषयवस्तुइ आधारित न्यागूगु लघु उपन्यास “थः कतः” खः । थथेहे कलाः भाःत दथुइ ब्वलंनिगु शंका–उपशंका व सामान्य असमझदारीं परिवारे ब्वलनिगु भराय्धंगु समस्या न्ह्यब्वयेत आर्थिक रुपं अतिकं दयनीयम्ह मिसा, वया म्ह्याय्या न्ह्यानाच्वंगु जीवनया वर्णनय् केन्द्रित खुगूगु उपन्यास कथं “भावना” कायेफु । निरन्तर कडा मिहेनत व परिश्रम यानावन धाःसा दयनीय जीवन हनाच्वंपिं सुं नं मिसातय्सं न्ह्याक्व नं प्रगतियाना जीवन सुथां लाक्क हनेफु धयागु खँ “भावना” उपन्यासया कथावस्तुया सन्देश पक्ष खः । थथे हे देशय् बहुदल वयेधुंका भूमिगत नेतात विशेष याना वामपंथि नेतात भूमिगतं पिहाँ वयेधुंका पार्टी विस्तार क्रमय् प्रतिकार समितिया दुजलं कम्युनिष्ट पार्टीया दुजःयागु, पार्टी सिद्धान्त, देश व जनताया च्यूताः मतसे घोर व्यक्तिवादी स्वार्थी जुयाः पजेरो गाडीइ च्वना देश जनतायात तसकं धोखा ब्यूपिं गद्दार कम्युनिष्ट नेताया आगं प्वलेगु व बहुदलीय व्यवस्थां विशेष याना खुल्ला अर्थनीतिं देय्या अर्थ व्यवस्था गुलि भज्यंक्क स्यन धयागु उलेगु विषयवस्तुइ रचित छगू कथं राजनैतिक उपन्यास “व सु” खः । नजररामजुया च्यागूगु उपन्यास “थः सु कतः सु” खः । थ्व उपन्यास वय्कःया गुलाया जेल जीवनय् सृजित कृति खः । थ्व उपन्यासया “जिगु छु खँ”य् उपन्यासकारं “आः ला थःगु हे बाखं च्वयेगु दत । उकिं जिं थःगु हे वास्तविक कहानी बःकया “थः सु ? कतः सु ?” उपन्यास च्वया । जिं न्हिया न्हिथं डायरी च्वयेगु याना वयाच्वनागु । व हे डायरि बःकया थ्व उपन्यासया रुपय् छिकपिनि न्ह्योने हयाच्वना । थुकि दुनेया पात्रतय्गु नां कानूनी अडचन मवयेकेत हिइकागु जुल ।” धकाः न्ह्यथना दीगु कथं च्वमिया नितान्त वैयक्तिक घटनाय् अझ ला जेल जीवनया न्हाय्कं खः “थः सु कतः सु ?” उपन्यास ।

 उपन्यासकारया पिदने धुंकूगु गुंगूगु उपन्यास “जि सतः मखु” खः । थ्व उपन्यासया बारे नं “थः सु कत सु ?”या जिगु छुं खँय् च्वमिं “जि पिनेबलय् हे “जि सतः मखु” उपन्यास च्वये धकाः मति यानागु खः । गनं छथाय् एकान्तय् च्वना च्वयेगु मतिं यानागु । तर ज्वजलपा वाःपौ पिकयागुलिं गनं वनेगु ई हे मदयाच्वंगु । थौं थ्व ततःजाःगु पःखाःया दुने थुनुवा जीवन हना च्वनेमाल । थौंकन्हय् थें जितः फुर्सद गुबलय् दइ ? थ्व ईया सदुपयोग याना जिं उपन्यास च्वया पूवंका ।” धयागु धापुतिं उपन्यासया कथावस्तुया परिकल्पना न्हापा हे जूगु खया नं जेल दुने सृजना जुया पूवंगु उपन्यास “जि सतः मखु” जुल । इहिपाः जुइधुंकूम्ह छम्ह मिसां भाःतया मतिनाया सवाः तक्कं काये मखंका मिजंनाप पारपाचुका नं सुथां लाक्क जीवन न्ह्याकाच्वंम्ह छम्ह मिसाया जीवन गाथा बाखनय् आधारित उपन्यास “जि सतः मखु” खः ।

उपन्यासकार नजररामजुया पिदनेधुंकूगु उपन्यासया कथावस्तु, पात्र चित्रण, सम्वाद, घटना वर्णनय् गनं गनं अस्वाभाविकता पुलुपालुं खनेदुसां समग्रय् कचि कल्पनाया तुलनाय् स्वाभाविकता, वास्तविकतां बांलाक दुदायाच्वंगु खंकेफइ, गुकिंयाना वय्कःया उपन्यासय् झीगु समाजय थीथी कथं हा कयाच्वंगु समस्यायात सजीवकथं प्रस्तुत यायेत सफल जूगु दु धायेमाः । वय्कःया प्रगतिवादी उपन्यास कथं चर्चित “मि पुसा, लिजला व व सु” खःसा मेगु उपन्यासया कथावस्तु सामाजिक यथार्थवादी उपन्यास धायेबलय् अत्युक्ति मजुइफु ।

नजररामजुया पिदनेधुंकूगु प्रायः उपन्यासय् खनेदुगु छगू पक्ष मिसा मिजं दथुइ जुइगु मतिना वा प्रेम जीवनया बांलाक चित्रण जुयाच्वंगु खः । उकि नं अन्तरजातिय मतिना व इहिपाःयात थाय् बियातःगु दु । अथेसां प्रेम जीवनय् जक लिमंकुंसे जीवन सुथां लाक्क न्ह्याकेत निरन्तर कडा मिहेनत व परिश्रम याना वन धाःसा जीवनय् बांलाक प्रगति हयेफु धयागु सन्देश नं उपन्यासय् दुथ्याः । थुकिया निंतिं “न्ह्यानाच्वंगु पलाः” व “भावना” उपन्यास दसिकथं न्ह्यब्वये छिं । उपन्यासया पात्र असाधारण मजुसे सामान्य पात्र व नं आर्थिक रुपं निम्न वर्ग अझ ला न्हिं खाना नयेमाःपिं, नैतिक रुपंं चरित्रहीन वा चारित्रिक कमजोरिपिं मखुसे आदर्शवादी, धार्मिक अन्धसंस्कार विरोधी, संघर्षशील व मानव सेवा भावनाय् अर्पित पात्रकथं उपन्यासय् प्रस्तुत जुयाच्वंगु खंकेफइ । थथे हे वय्कःया उपन्यासय् लेहेँ पुयाच्वंगु छगू मेगु पक्ष झीगु समाजय् नारी वर्गं ह्वने मालाच्वंगु थीथी समस्या वात्तुवाला न्ह्यब्वयेगु खः । थुकिया नितिं मिसा पात्रया जीवन थीथी कुनं स्वयाः उकिया यथार्थपरक वर्णनं जुयाच्वंगु खंकेफइ । उकथं वय्कःया “झ्वाः जुयावंगु स्वां”, “भावना”, “जि सतः मखु” उपन्यास नारी वर्गया स्वतन्त्रता, आत्मनिर्भरता व प्रगतिया पं लिना नारीवादी चिन्तनं बांलाक थाय् कयाच्वंगु खंकेफइ । थथे पिदनेधुंकूगु उपन्यासया कथावस्तु न्ह्यानाच्वंगु कथं गनं हे कृतिमता वा बलजफ्ती खनेमदु । समाजय् जुयाच्वंगु सामान्य मनूतय्सं जीवनय् भोगय् याये मालाच्वंगु यथार्थ घटनाया वर्णन व चित्रणय् सजीवता, भाषा शैलिया सरलता व स्पष्टतां ब्वमि वर्गया नुगः थुंदिकाबिइ, थ्व छगू उपन्यासकारया सफलता धायेमाः ।

नेपालभाषा ख्यलय् थीथी विषयवस्तुइ गुंगू तक्क उपन्यास रचना याना पिथनेत सफल उपन्यासकार नजरराम महर्जनया थ्व झिगूगु उपन्यास पिदंगु तसकं लसताया खँ खः । थ्व झिगूगु उपन्यासय् नं छगू सामान्य परिवारय् जीवन हनेगु व्रmमय् उपन्यासया मू पात्र विक्रम वया तिरिमय्जु, वया मां–बौं नं गुकथं जीवन हनेमाल, जीवन चव्रmय् छु छु भोगय् यायेमाल धयागु वर्णन दु । छेँय् परिवारया जीवन न्ह्याकेगु नितिं उपन्यासया मू पात्र विक्रमया बौ परदेश वनेवं उपन्यासया मू बाखं न्ह्याइ । बौम्ह परदेश वनेवं मांम्ह छम्ह मिजंनाप पय्न वनि । अले मां–अबु निम्ह पाखे बाया अबला थें जूम्ह झिंस्वदँ जक्क दुम्ह बिक्रमं थः व किजाया जीवन न्ह्याकेत छगु होटेलय् ज्या यायेत बाध्य जुइ । छेँय् आर्थिक स्थिति उलि सुथां मलाःगुलिं याकनं तःमि जुइगु इच्छां विक्रम छगू गुण्डा पुचलय् दुहाँ वनि, डाँका ज्या याइ । थुकिया द्वपनय् च्यादँ जेलय् च्वना एस.एल.सी. पास याइ । जेलं पिहाँ वयेधुंकाः ज्या मालेगु व्रmमय् छगू बहुराष्ट्रिय कम्पनि ज्या चूलाइ, अन हे छम्ह अन्तरजातिय मिसा लिसे यःत्यः जुइ । थुकिया दुने विक्रमया मांया थाःगाः मदुगु जीवनया वर्णन, मांम्हसित हानं काय्पिन्सं थःगु छेँ दुकया परिवारय् सुखान्त जीवन न्ह्याकेगु इलय् परिवारय् हानं छकः भ्वखाय् ब्वइ । विक्रमं ययेकातःम्ह मिसा उपन्यासया नकिं पात्रकथं प्रस्तुत यानातःम्ह पार्वतीयात अपहरण याना मिल धयागु मखुगु द्वपनय् विक्रम हानं जेलय् लाइ । उपन्यासया अन्तय् पार्वतीं थःत सुनानं अपहरण याःगु मखु, थ्वकि विक्रमया छुं दोष मदु धका अदालतय् बयान बिइवं विक्रम निर्दोष जुया जेलं मुक्त जुइवं उपन्यासया कथावस्तु नं थन हे क्वचाइ । थुकथं नजररामजुया न्हापा पिदंगु उपन्यासया कथावस्तु नाप थ्व “लसना” उपन्यासया कथावस्तु छुं कथं बिस्कं जूगु खंकेफइ । अथेसां थ्व “लसना” उपन्यासय् नं उपन्यासकारया पिदनेधुंकूगु उपन्यासय् थें उपन्यासया पात्र विक्रम व पार्वतीया दथुइ जूगु माया मतिनाया बाखं दुसा, बांलागु ज्याय् निरन्तर मेहेनत व परिश्रम याना वन धाःसा जीवन सुथां लाक्क न्ह्याकेफु धयागु सन्देश नं थुकिइ दु । वय्कःया मेगु उपन्यासय् थें थुकिइ नं मिसातय्सं याना छेँ परिवारय् गुकथं भ्वखाय् ब्वइ, मस्तय्सं गुलि दुःख सिइ धयागु खँ अप्रत्यक्षकथं थ्व उपन्यासं बांलाक सम्प्रेषण याना ब्यूगु दु । छेँ परिवार सुथां लाक्क न्ह्याकेगु वा झ्वाकलय् थुनेगुलि नारी वर्गया तःधंगु भूमिका दुगु खँ उपन्यासं उलाः ब्यूगु दु । उपन्यासया पात्र सरस्वती नापया विछोडं विक्रम व विवेकं जीवन हंगु व सरस्वतीयात ज्ञानिरामया छें पितिना हयेवं सरस्वतीं फ्वना तक्क जीवन हनेमाःगु घटनाया चित्रण तसकं मार्मिक जू । थथे मिसा पात्रया जीवन गाथाया वर्णनं कथावस्तु न्ह्याकेगुलि यक्व भूमिका ग्वयातःगुलिं थ्व उपन्यास नं नारी वादी चिन्तनं थाय् कयाच्वंगु खंकेफइ । “लसना” उपन्यास ब्वँब्वं वनेबलय् मनूतय्सं जीवन हनेगु व्रmमय् मनूतय्त थथे नं जुइफु या जुइयः धयागु खँ पत्याः याये मायेक उपन्यासय् चित्रण जूगु दु । थ्व हे उपन्यासया चित्रणकला व वर्णनय् सजीवता व सफलता नं धायेमाः । थुकथं वय्कःया मेमेगु उपन्यासय् थें थ्व उपन्यासय् नं समाजया यथार्थ किपा ब्वयेमा नापं समाजय् नारी वर्गया भूमिकायात मू बिया वर्णन यानातःकथं थ्व उपन्यास नं नितान्त मौलिक व सामाजिक यथार्थवादी उपन्यास धाये मायेका ब्यू । नेपालभाषाय् थौं तक्क दकले अप्वः उपन्यास रचना याना पिथंगु कथं धूस्वां साय्मि व गिरिजाप्रसाद जोशी धुंकाः नजरराम महर्जनया नां स्वंगूगु व्रmमय् लाः । थुकथं नजरराम महर्जनया उपन्यासया बारे पूवंक अध्ययन मयायेकं नेपालभाषा उपन्यास साहित्यया अध्ययन व अनुसन्धान नं पूमवनीगु निश्चित खः । उपन्यासकार नजरराम महर्जनजुं उपन्यास रचनाय् थःगु च्वसा मदिक्क न्ह्याका उपन्यास साहित्य शिखरया गजू छुये फयेमा धकाः भिन्तुना बियाच्वना ।